“…Zirai Araştırma Emstitüleri tohuma “tohum gibi” bakarken, biz Zirai Mücadele Araştırma Enstitüleri olarak, ilaca “ilaç gibi” bakmasını bilemedik ve... (1)“
Simpozyum-Panel 1988 (!) ve Borzemliler 2022: İlacın tarımsal savaşım araştırmalarında yeri ve rolü neydi, ne oldu ?
Merhaba
Bir önceki yazım, yazmayı istediğim bir konunun “üvertürü” idi. WhatsApp Grubumuzda şu mesajla duyurmuş ve bir respons beklemiştim:
“Merhaba
Biraz önce borzemliler.org web sayfamızın blog bölümünde “OM>OP” başlıklı kısa bir yazı yazdım. Sizden herhangi bir repons (yanıt, görüş, katkı, vb) alırsam yazıma devam edeceğim. Bu yazıdan amacım biz seksenlikler ile genç enstitülü arkadaşlarım arasında tarım ilaçlarına bakışta nasıl benzerlikler ya da farklılar var ona değinebilmek; anılar ve öykülerle.
Rahmetli İzzet (İlikler) abi ne zaman virüslerle ilgili bir çalışma (araştırma, proje) gündeme gelse “Sök, yak, göm” derdi. Ne zaman temel ve uygulamalı araştırmalar diğer bir ifade ile örneğin çay saatinde konuk bir hocamız olduğunda enstitü / fakülte kıyaslaması imasıyla “böceğin kıçındaki kıl sayısını” dillendirip espri ile tartışmaları alevlendirirdi. Tanık olduğum yetmişli ve seksenli yıllarda enstitülü olmanın “hoşgörü sınırları” çok genişti. Hâlâ öyle midir ?…”
Mesajımı elli arkadaşımın okuduğunu görüyorum. Bunların içinde Necdet, Enis, İbrahim, Tarık ve hatta Nafiz ve Cezmi hocam gibi “ilaç” konusuna masanın iki tarafından da bakma şansı olan arkadaşlarım da var. Bir respons alamadığım sorumu yineleyecğim. Bundan önce bir anı,
Seksenli yılların sonuna doğru, enstitüden istifa edip özel sektöre geçeli birkaç yıl olmuştu. TFD (Türkiye Fitopatoloji Derneği) olarak bakanlık ve TÜBİTAK destekli olarak düzenlediğimiz simpozyum içinde “Tarım İlaçları Paneli” vardı. Panel yöneticisi rahmetli hocam Prof.Dr.İbrahim Karaca idi. Panelistler Enstitüler adına rahmetli Dr.Coşkun Saydam; Üniversite adına Prof.Dr.Nafiz Delen ( o tarihte doçentti); Bakanlık İlaç-Alet Enstitüsü adına rahmetli Dr.Saffet Öztürk ve İlaç firmaları adına da mslektaşımız sevgili Hasan Kıroğlu idi (2).
Panelistler iki turda görüşlerini ortaya koydular. İlk turda “Sorunlar”, ikinci turda “Çözümler” dile getirildi. “Sorunlar” üç kümede toplandı:
1.Eğitimsizlikten kaynaklanan sorunlar;
2.Denetim eksikliğinden kaynaklanan sorunlar ve
3.Organizasyon yetersizliğinden kaynaklanan sorunlar.
Ve ikinci turda “Çözümler” de üç grupta toplandı:
1.Eğitimi geliştirmek gerek;
2.Denetimleri artırmak gerek ve
3.Organizasyonları etkinleştirmek gerek.
Aradan otuz sene geçti. Uygulamada ne değişti ? Ve asıl merak ettiğim “biyolojik etkinlik denemelerini denetlemek” dışında enstitü araştırmalarında “ilacın yeri” konusunda kamunun görüşleri ne ?
Yazıma devam etmek için görüşlerinizi bekliyorum.
Sağlık ve esenlik dileklerimle.
Doç.Dr.Mustafa Copcu
Dernek Başkanı
16.12.2022
*************************
(1): Doksanlı yılların birinde, 10 Ocak Tarım Bayramında, İzmir’de, Atatürk Kültür Merkezi’nde bir panel var. Panelde ZİMİD adına konuşmacılardan biri Doç.Dr.Mustafa Copcu ve özeleştiri (!) yaparak mavili sözleri söylüyor.
(2): 18.05.2002 / NTV Radyo “Halkın Sesi” programında Sedat Küçükay’la Hasan beyin konuşması ve dinleyicilerden gelen sorular; yirmi yıl sonra bile okunmaya değer. Kamu oyunda ilaç ve ilaçlı savaşım algısı değişti mi ? Bizim enstitü araştırıcıları ve karar vericileri olarak bakış açımızda neler değişti ?
23.12.2022: Prof.Dr.Cezmi Öncüer yazımın girişindeki videoda kullandığım fotoğrafla ilgili olarak WhatsApp Grubumuza şu mesajı gönderdi:
“Bu fotoğraf, 13-16 Ekim 1987 tarihlerinde benim başkanlığımda gerçekleştirilen “Türkiye 1. Entomoloji Kongresi” sırasında düzenlediğimiz “Tarım İlaçları Firmaları Tanıtım Sergisi”nde, zamanın İzmir Valisi Vecdi Gönül ve Ege Üniversitesi Rektörü rahmetli Prof.Dr.Sermet Akgün’e açıklamalar yapılırken çekilmiştir. Çok geniş katılımlı Kogredeki bu sergi de geniş katılımlıydı ve Türkiye Entomoloji Derneğimize önemli bir gelir sağlamıştı”
ve bu içten paylaşım hocamdan bir yazı geleceği umudumu artırdı. Bunu beklerken ben de bir ekleme yapmak istiyorum:
- Enstitüden istifa edip (01.05.1985) CINOS’un ilk evresi olan CG’e geçtiğimin ikinci yılıydı (1987). Standımızda ben durup ziayretçileri karşılamıştım. Standımızı da rahmetli ressam ustamız Sadettin Atlıhan tarafından hazırlanmıştı. Tekrar yazımın amacına döneyim: “1987 yılında pazara sunduğumuz Bağ Külleme Hastalığı ile ilaçlı savaşımda kısa sürede pazar lideri olan TPS ilacımızın biyolojik etkinlik denemelerini sevgili Dr.Mualla Arı (Erkan) yapmıştı. Ve ilaca ilaç gibi baksaydık, “Triazollerdeki Zorunlu Nöbet Değişimini” daha önce görebilirdik…